Ćmielowski zamek wraca do życia! Imponująca odbudowa na ukończeniu

fot. Portal Na Zamkowej

Zamek w Ćmielowie wraca do życia! Imponująca rekonstrukcja i historia warownia 

Odbudowa zamku w Ćmielowie (woj. świętokrzyskie) to jedna z najciekawszych i najbardziej imponujących inwestycji ostatnich lat. Zaniedbane przez dekady ruiny odzyskują drugie życie dzięki pasji i determinacji małżeństwa, które podjęło się rekonstrukcji, finansując ją własnymi środkami. Dzięki ich staraniom zamek nie tylko został zabezpieczony i odrestaurowany, ale także powoli przygotowuje się do pełnienia nowych funkcji turystycznych. Zamek skrywa niemal pięć wieków dziejów, od wzniesionej na początku XVI wieku renesansowej rezydencji Krzysztofa Szydłowieckiego, poprzez tragiczne oblężenia i dramatyczne wydarzenia Potopu szwedzkiego, aż po lata zaniedbań i powolnej degradacji. Dziś jednak zamek w Ćmielowie powraca do życia i staje się symbolem pasji oraz miłości do dziedzictwa.

fot. Artur Dzierzbicki (G), Tomasz Barski/ostrowiecka.tv (D).

Historia Zamku w Ćmielowie

Zamek w Ćmielowie to historia niemal pięciu wieków, pełna splendoru, dramatów i historycznych przemian. Pierwsze wzmianki o warowni w tym rejonie pochodzą z 1388 roku, choć dotyczyły raczej pobliskiego Podgrodzia. Obecne ruiny pochodzą z początku XVI wieku, kiedy kanclerz Krzysztof Szydłowiecki, jeden z najpotężniejszych możnowładców Polski, wzniósł tu renesansową rezydencję na miejscu wcześniejszego rycerskiego dworu należącego do rodu herbu Janina.

Zamek w Ćmielowie składał się z dwóch głównych części. Na wyspie znajdowała się czworoboczna rezydencja z dwoma równoległymi budynkami, monumentalną wieżą bramną i kaplicą usytuowaną w osi dziedzińca. Przedzamcze obejmowało drugą wieżę bramną, dwa budynki mieszkalne w układzie litery "L" oraz kaplicę z nawą i wielobocznie zamkniętym prezbiterium, usytuowaną w przyziemiu, nad którą znajdowały się pomieszczenia mieszkalne. Ostrołukowe bramy z ciosowymi obramieniami oraz strzelnice kluczowe podkreślały natomiast charakter obronny ćmielowskie warowni.

Już w 1524 roku na zamku prowadzono prace kamieniarskie pod kierunkiem mistrza Jana z Koszyc, wcześniej zatrudnionego przy Wawelu. W 1531 roku wmurowano tu renesansową tablicę fundacyjną. Zamek był świadkiem ważnych wydarzeń historycznych, między innymi w 1549 roku urodził się tu Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka”, a w XVII wieku jego mury przeżywały oblężenia i tragiczne masakry podczas Potopu szwedzkiego. W 1657 roku, po zdobyciu zamku przez wojska kozackie Antona Zdanowicza, doszło do wymordowania chroniących się w warowni rodzin szlacheckich. Niedługo potem w zamku odbył się uroczysty obiad z udziałem króla szwedzkiego Karola Gustawa i jego węgierskiego sojusznika Jerzego II Rakoczego.

Na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci zamek przechodził w ręce kolejnych właścicieli, takich jak Ostrogskich, Zasławskich, Wiśniowieckich, Lubomirskich i Sanguszków. Jego mury były stopniowo niszczone przez wojny, pożary i oblężenia. W XVIII wieku przedzamcze przekształcono w browar, a w XIX i XX wieku pełniło funkcje łaźni oraz szpitala wojskowego.

fot. Tomasz Barski/ostrowiecka.tv

Odbudowa zamku w Ćmielowie – pasja i determinacja!

Po wielu latach zaniedbań, w 2022 roku ruiny trafiły w ręce Anny i Tadeusza Maciej Zarębskich, którzy z pasją rozpoczęli prace archeologiczne i rekonstrukcyjne. Odbudowa renesansowego zamku w Ćmielowie była procesem wymagającym starannego podejścia, zarówno pod względem konserwatorskim, jak i funkcjonalnym. Pierwszy etap prac obejmował oczyszczenie terenu oraz murów z zalegającej roślinności i gruzu, co pozwoliło odsłonić oryginalną strukturę dawnego obiektu i przygotować ten teren do dalszych działań.

W latach 2022–2023, pod kierownictwem dr. Tomasza Olszackiego, prowadzone były badania archeologiczne poprzedzające właściwe prace budowlane. Jak podaje artykuł na stronie Radia Kielce, podczas badań odkryto m.in. pozostałości posadzek, konstrukcji kaplicy, elementy kamieniarki renesansowej oraz fragmenty gotyckie. W lipcu tego roku w pobliskim muzeum, Pałacu Wielopolskich w Częstocicach, otwarto wystawę czasową, na której można było zobaczyć odkryte artefakty, w tym m.in. piękne kafle. Od 2023 roku zakończono już większość prac budowlanych, dzięki czemu zamek prezentuje się imponująco i w pełni ukazuje swój dawny renesansowy charakter. Obecnie trwają prace wewnątrz obiektu, aranżowana jest nowa ekspozycja, która ma przybliżyć odwiedzającym bogatą historię warowni. Dodatkowo właściciele zamku przewidują stworzenie przestrzeni gastronomicznej. 

Zamek w Ćmielowie, odrestaurowany i przygotowany do zwiedzania, stanie się nową atrakcją turystyczną regionu Świętokrzyskiego. Warto odwiedzić to miejsce, by poczuć ducha historii i zobaczyć imponującą rekonstrukcję renesansowej warowni. Prace mają zakończyć się w przyszłym roku, ja trzymam kciuki i nie mogę się doczekać by zobaczyć zamek na żywo.