Domy przysłupowe online! Nowa platforma Fundacji Dolina Domów Przysłupowych

 

Przysłupowa Mapa już dostępna! Odkryj unikatowe domy pogranicza

W sercu Sudetów, w regionie pełnym historii i tradycji, kryją się niezwykłe domy przysłupowe, świadectwa kunsztu dawnych rzemieślników i lokalnych technik budowlanych. Aby je zachować i pokazać światu, powstał projekt Przysłupowa Mapa realizowany przez Fundację Dolina Domów Przysłupowych. To wyjątkowa strona internetowa, która pozwala każdemu zgłaszać domy, dodawać zdjęcia i informacje o ich historii oraz stanie zachowania. Projekt to nie tylko dokumentacja, ale prawdziwe narzędzie ochrony i promocji unikatowego dziedzictwa regionu. Warto poznać te niezwykłe miejsca zanim całkowicie znikną z krajobrazu i odkryć piękno tradycyjnej architektury Sudetów.

Przysłupowa Mapa

Dzisiaj rusza Przysłupowa Mapa, nowa platforma stworzona przez Fundację Dolina Domów Przysłupowych, która pozwala odkrywać i dokumentować wyjątkowe domy przysłupowe, zrębowe i ryglowe w Polsce. Projekt ma na celu nie tylko zebranie informacji o liczbie i stanie zachowania tych unikatowych budynków, ale także udostępnienie tej wiedzy wszystkim, którzy chcą poznać historię i piękno tradycyjnej architektury regionu. Internetowa Mapa gromadzi wszystkie informacje w jednym miejscu, zanim te bezcenne budynki całkowicie znikną z krajobrazu. Każdy obiekt ma własną kartę w serwisie z opisem, galerią zdjęć i szczegółowymi informacjami o historii oraz charakterystycznych cechach architektonicznych. To prawdziwa podróż w czasie i przestrzeni, która pozwala odkryć piękno i wyjątkowość tradycyjnej architektury Dolnego Śląska i okolic.

Każdy może współtworzyć Mapę

Użytkownicy mogą zgłaszać nowe obiekty, co w dużym stopniu przyczynia się do tworzenia pełnej i uporządkowanej bazy tradycyjnych domów. Na platformie każdy może zaznaczyć położenie domu na mapie, dodać zdjęcia oraz podać szczegółowe informacje o stanie budynku, jego historii, charakterystycznych cechach architektonicznych i unikalnych detalach. Dodatkowo dostępne są intuicyjne narzędzia wyszukiwania i filtry, które pozwalają szybko odnaleźć obiekty według lokalizacji, rodzaju konstrukcji czy stopnia zachowania.

Czym są domy przysłupowe?

Domy przysłupowe są charakterystycznym typem budownictwa regionalnego, który jest spotykany głównie na pograniczu Polski, Czech i Niemiec. Zazwyczaj takie budynki składają się z dwóch części: mieszkalnej (drewnianej w konstrukcji zrębowej) oraz gospodarczej (murowanej). W części gospodarczej pierwotnie znajdowała się np. stajnia oraz sień z głównym kominem i schodami prowadzącymi na piętro. Budynki najczęściej miały dwie kondygnacje i przykryte były dachami dwuspadowymi, które pokrywał czerwona dachówka.

Domy przysłupowe wyróżniają się unikalną konstrukcją, tzw. konstrukcją przysłupową, w której słupy i belki przenoszą ciężar wyższych kondygnacji oraz dachu. Dzięki temu ściany parteru pozostają nieobciążone, co znacząco zwiększa trwałość całego budynku. Co ciekawe, niektórzy badacze wiążą to rozwiązanie z rozwojem tkactwa w regionie, warsztaty tkackie ustawione w izbach generowały silne drgania, a konstrukcja przysłupowa skutecznie chroniła domy przed ich szkodliwym działaniem. W ten sposób architektura idealnie dostosowała się do codziennego życia i pracy mieszkańców, łącząc funkcjonalność z estetyką i tworząc formę, która jest jednocześnie praktyczna i zachwycająco piękna.

Fot. nowe domy przysłupowe w Zgorzelcu

Architektura regionalna niestety ustępuje miejsca 

Lokalna architektura w Karkonoszach, zwłaszcza w takich miejscowościach jak Karpacz czy Szklarska Poręba, coraz częściej niestety ustępuje miejsca nowoczesnym apartamentowcom i hotelom o globalnym, pozbawionym lokalnego charakteru stylu. Wiele nowych inwestycji nie nawiązuje do tradycji budownictwa sudeckiego, co prowadzi do stopniowej utraty autentyczności krajobrazu kulturowego regionu. To zjawisko stanowi poważny problem, bo zagrożona jest nie tylko estetyka miejsc, ale też ich historyczna tożsamość i unikalny klimat, który przyciąga turystów od pokoleń. 

fot. Szklarska Poręba - nowa zabudowa

Nowe domy przysłupowe 

Warto również pamiętać o innych inicjatywach, które w ostatnich latach realnie przyczyniają się do powstawania nowych obiektów w lokalnym stylu. Między innymi Stowarzyszenie Dom Kołodzieja, aby zachęcić do wznoszenia domów przysłupowych, udostępniało projekty takich budynków za symboliczną złotówkę. Dzięki temu w regionie przybyło nowych domów przysłupowych, w tym te wybudowane np. przy Alejach Lipowych w Zgorzelcu.

Podsumowując, warto pamiętać, że domy przysłupowe są nie tylko cennym elementem krajobrazu kulturowego Dolnych Łużyc i Sudetów, ale także świadectwem kunsztu dawnych rzemieślników oraz tradycyjnych technik budowlanych. Projekty takie jak Przysłupowa Mapa czy inicjatywy Stowarzyszenia Dom Kołodzieja pokazują, że możliwe jest nie tylko dokumentowanie i ochrona tego dziedzictwa, ale także jego aktywne wskrzeszanie poprzez budowani nowych obiektów stylizowanych na stare. Trzymamy kciuki i zapraszamy do odwiedzania platformy.

Autor: Piotr Gadomski (architektoniczna@rewolta.org)